Чингиз Кулахметов, основатель и руководитель ТОО «MED365»
Впервые в 17-летней истории главного конкурса страны высшая награда была вручена отечественной компании в сфере IT-технологий. Уникальная разработка ТОО «MED365», позволяющая проводить медобследования за 1 минуту и предотвращать травматизм во многих отраслях экономики, ранее была представлена Президенту РК Министром цифрового развития, инноваций и аэрокосмической промышленности Багдатом Мусиным. «Алтын Сапа – 2023» четко показала новый тренд – государство ставит в приоритет поддержку и стимулирование казахстанских предпринимателей, работающих над развитием сравнительно новых для страны отраслей экономики, в том числе и в сфере IT. Основал, возглавил разработку ноу-хау и 5 лет успешно руководит производством программно-аппаратных решений в сфере здравоохранения, промышленной медицины и охраны труда Чингиз Кулахметов.
Есть проблема – есть решение
Компания MED365, работающая в одной из сложнейших отраслей IT-технологий, MedTech, выпускает уникальный для страны продукт, который может стать той самой отправной точкой, с которой начнется стремительное развитие сферы отечественной телемедицины.
В принципе, высокие риски заложены в систему здравоохранения изначально, ведь на кону – жизнь и здоровье людей. Поэтому задача разработчиков медицинского оборудования и внедрение новых технологий состоит в сведении всех рисков к минимуму. С этой задачей компания MED365 справилась блестяще, выпустив на внутренний рынок автоматизированную систему медицинских осмотров (АСМО).
Проблема обязательного ежедневного предсменного и послесменного медицинского освидетельствования работников на предприятиях страны стоит довольно остро. Причин несколько. Во-первых, количество людей, занятых на работах, которые требуют высокой концентрации внимания. По данным Министерства труда и социальной защиты, в таких сферах, как водители общественного транспорта, летчики, шахтеры, машинисты, энергетики и многие другие узкопрофильные специалисты, работает порядка 1,5 млн человек. Стандартные процедуры предсменного медосмотра одного сотрудника занимают около 10 минут, а если предприятие крупное и на смену выходит одномоментно хотя бы 50 человек, то медосмотр надо начинать за несколько часов до начала работы.
Отсюда вытекают еще три проблемы – финансовая нагрузка, формализм и человеческий фактор. Крупные предприятия вынуждены содержать внушительный штат медработников, но чаще к медосмотру относятся формально. Да и медработники, каждый день по несколько часов выполняя рутинные операции, не застрахованы от элементарной ошибки.
АСМО от MED365 решает все эти проблемы. Это аппарат, оснащенный всеми необходимыми для медосмотра приборами: тонометром, термометром, алкотестером и пупиллометром (девайс выявляет наркотическое опьянение и определяет степень усталости). Само освидетельствование на АСМО занимает не больше минуты, все данные в автоматическом режиме поступают на планшет медработника, который, согласно полученным результатам, принимает решение о допуске к работе.
АСМО избавляет компании от необходимости содержать большой штат медработников, нивелирует риски формального подхода и человеческого фактора, тем самым предотвращая травматизм и летальные исходы на производстве. Стационарная модель АСМО занимает не более квадратного метра площади, поэтому даже в небольшом помещении их можно установить несколько штук.
Налицо и финансовая выгода. Приобретение даже нескольких АСМО и затраты на последующую техническую поддержку и обслуживание в долгосрочном плане обойдется куда дешевле содержания штата медработников. К тому же качественное медицинское обследование снижает риски травматизма на производстве из-за состояния здоровья сотрудников, а значит снижает и расходы на выплату компенсаций, не говоря уже об имиджевых потерях.
Немаловажно и то, что обмануть АСМО, например, пройдя обследование за другого человека, невозможно. Перед установкой автоматизированной системы на предприятии в программе регистрируют всех работников: загружают личные данные и делают снимок для Face ID, который позволяет идентифицировать человека. Искусственный интеллект, отвечающий за идентификацию, обучали путем жесткого тестирования, и он может узнать человека даже в маске по мельчайшим деталям.
Работодатели высоко оценили возможности продукта компании. Сейчас у стартапа 40 крупных клиентов, среди которых такие гиганты отечественной экономики, как «Самрук Казына», «Самрук Энерго», «КазТрансОйл», ERG, «Казахстан Темир Жолы» и др. Продукт MED365 также востребован среди транспортных и коммунально-хозяйственных предприятий городов. АСМО представлен уже в девяти регионах страны.
Конкуренты и перспективы
Примечательно, что в отличие от многих стартапов в IT, которые сначала создают продукт, а потом ищут клиентов, в MED365 поступили с точностью до наоборот. Как рассказал основатель компании Чингиз Кулахметов, идею АСМО, по сути, подсказали в управлении акимата Алматы, где в 2018 году в разговоре с руководством автопарка проскользнула жалоба, что предсменный медосмотр отнимает слишком много времени, да и качество страдает, бывали случаи, когда водители автобусов садились за руль в состоянии легкого алкогольного или наркотического опьянения. Поэтому хорошо бы этот процесс автоматизировать. Через два месяца после разговора первый прототип АСМО был запущен в режиме пилотного тестирования. Опыт оказался удачным. Чингиз Кулахметов сформировал команду, зарегистрировал компанию в Astana Hub, заключил первый контракт и углубился в индустрию MedTech.
Стоит отметить, что АСМО появилась на рынке Казахстана очень вовремя. Для стран Центральной Азии автоматизированная система медицинского освидетельствования является уникальным продуктом, но только на региональном рынке. Например, в России подобное оборудование предлагают 18 компаний, которые могли бы зайти на рынок Казахстана. Но маловероятно, что они здесь добьются значимого успеха, ведь отечественный продукт перед российскими аналогами имеет ряд значительных преимуществ.
Во-первых, скорость, компактность и полная автоматизация. Большинство российских аналогов представляют собой отдельные медицинские девайсы, подключенные к компьютеру. То есть присутствие медработника, который вынужден проводить все процедуры, обязательно. По сути, такие системы всего лишь избавляют от необходимости вносить результаты осмотра в карточку сотрудника вручную. Естественно, это никоим образом не ускоряет процесс. АСМО от отечественного разработчика лишена этих недостатков, действительно полностью автоматизируя процесс медосмотра. Кроме того, MED365 предлагает несколько моделей АСМО, начиная от стационарного и заканчивая компактным, умещающемся в небольшом чемоданчике, что значительно расширяет спектр применения оборудования.
Немаловажным является и бизнес-модель. Зарубежные компании предлагают только продажу своих разработок, тогда как MED365 готов поставить оборудование в рассрочку или на условиях аренды. Да и техническое облуживание и поддержку проще и дешевле получить от казахстанской компании, чем из-за рубежа.
Но самым главным преимуществом казахстанской АСМО является программное обеспечение, которое позволяет не только собирать медицинские данные, но и анализирует их, структурирует и архивирует. Это позволяет медработникам компании иметь под рукой историю медосмотров по каждому сотруднику, выявлять ухудшение здоровья и вовремя отправлять на профилактическое лечение. И в этом АСМО оказывает неоценимую помощь, вовремя сигнализируя медикам, что у отдельно взятого сотрудника наблюдается негативная тенденция. Тогда как в большинстве случаев данные медосмотров остаются на бумаге и дальше не используются.
Кстати, именно это направление – автоматический сбор и обработка медицинской статистики с последующим использованием на благо здоровья населения – стало основным приоритетом в дальнейшем развитии компании. Сейчас MED365 сконцентрировано на развитии таких направлений в здравоохранении, как телемедицина и биотелеметрия. В планах – развитие проекта в сельской местности. Продукт уникален и тем, что в принципе команда MED365 может в кратчайшие сроки адаптировать АСМО под потребности каждого клиента. И что касается развития телемедицины, то есть идея поставить системы, способные проводить плановые и диагностические медосмотры в отдаленных селах, объединив их в единую систему, и в идеале интегрировать с системами министерства здравоохранения. Минздрав получит реальную статистику заболеваний, а сельские фельдшеры – возможность связываться с узкоспециализированными специалистами из ведущих клиник, которые также будут иметь доступ к медкартам сельских пациентов. Впрочем, планы компании идут еще дальше – полностью оцифровать всю промышленную медицину: страхование, профосмотры, охрана и гигиена труда.
Такой амбициозный проект под силу компании. Так, в 2022 году компания заявила о планах по 100% локализации производства. На тот момент только пупиллометр являлся чисто казахстанским продуктом и собственной разработкой компании, другие девайсы приходилось закупать за рубежом. К концу 2023 эта задача была практически полностью выполнена. Всего за год компания запустила производство медицинского оборудования, получив необходимые лицензии, сертификаты, регистрационные удостоверения, став полноценным производителем в сфере медицинских услуг.
В планах и выход на международные рынки. В 2022 году на медицинской выставке продуктами компании заинтересовалось Министерство здравоохранения Узбекистана. АСМО привлекла внимание Саудовской Аравии, и сейчас там запускается несколько пилотных проектов, по окончании которых MED365 собирается открыть представительство для облегчения продаж.
Представительство планируется открыть и в Северной Америке. Основатель компании побывал в знаменитой Силиконовой долине, где заинтересовались разработкой казахстанских IT-специалистов, особенно в части анализа медицинской информации. Как отмечают в компании, несмотря на сильную зарегулированность рынка общественного здравоохранения в США, процесс сертификации и получения разрешений на деятельность двигается на удивление быстро.
К слову, что касается промышленной медицины, то компания взвалила на себя еще одну миссию – поменять отношение бизнеса к сотрудникам. Создать культуру, когда на первое место руководители предприятий будут ставить не план и прибыль, а здоровье и жизнь сотрудников. Для MED365 и эта задача не кажется невыполнимой!
Өмір мен денсаулықты қорғауға арналған MED365 бірегей өнімі
Шыңғыс Құлахметов, «MED365» ЖШС негізін қалаушы және директоры
Еліміздің басты байқауының 17 жылдық тарихында алғаш рет жоғары марапат IT-технологиялар саласындағы отандық компанияға бұйырды. 1 минутта медициналық тексеру жүргізуге және экономиканың көптеген салаларында жарақат алудың алдын алуға мүмкіндік беретін «MED365» ЖШС бірегей әзірлемелерін Қазақстан Республикасының Президентіне бұдан бұрын Цифрлық даму, инновациялар және аэроғарыш өнеркәсібі министрі Бағдат Мусин ұсынған болатын. «Алтын сапа – 2023» жаңа тенденцияны яғни мемлекет ел үшін экономиканың салыстырмалы түрде жаңа секторларын, оның ішінде IT секторын дамытуда жұмыс істейтін қазақстандық кәсіпкерлерді қолдауға және ынталандыруға басымдық беретінін айқын көрсетті. Шыңғыс Құлахметов жаңашылдықтың негізін қалап, дамуына жетекшілік етті және 5 жыл бойы денсаулық сақтау, өнеркәсіптік медицина және еңбек қауіпсіздігі саласындағы бағдарламалық-аппараттық шешімдерді өндіруді табысты басқарады.
Мәселе бар — шешімі бар
Ең күрделі IT-технология салаларының бірі MedTech-те жұмыс істейтін MED365 компаниясы ел үшін бірегей өнім шығарады, бұл отандық телемедицина саласының қарқынды дамуын бастайтын бастапқы нүкте бола алады.
Негізінде, жоғары тәуекелдер денсаулық сақтау жүйесіне тән, өйткені адамдардың өмірі мен денсаулығына қауіп төнеді. Сондықтан медициналық техниканы жасаушылардың және жаңа технологияларды енгізудің міндеті барлық тәуекелдерді барынша азайту болып табылады. «MED365» компаниясы бұл тапсырманы тамаша орындап, ішкі нарыққа автоматтандырылған медициналық тексеру жүйесін (АСМО) шығарды.
Еліміздегі кәсіпорындарда жұмысшыларды күнделікті ауысым алдындағы және ауысымнан кейінгі міндетті медициналық тексеру мәселесі өте өткір. Мұның бірнеше себептері бар. Біріншіден, жоғары шоғырлануды қажет ететін жұмыс орындарында жұмыс істейтін адамдар саны. Еңбек және халықты әлеуметтік қорғау министрлігінің мәліметінше, қоғамдық көлік жүргізушілері, ұшқыштар, кеншілер, машинистер, энергетиктер және басқа да көптеген салаларда 1,5 миллионға жуық адам жұмыс істейді. Бір жұмыскерді ауысым алдындағы медициналық тексерудің стандартты процедуралары шамамен 10 минутты алады, ал егер кәсіпорын ірі болса және бір мезгілде кемінде 50 адам ауысымға шықса, онда медициналық тексеру жұмыс басталғанға дейін бірнеше сағат бұрын басталуы керек.
Бұл тағы үш мәселеге әкеледі: қаржылық ауыртпалық, формализм және адам факторы. Ірі кәсіпорындар медициналық қызметкерлердің ауқымды штатын ұстауға мәжбүр, бірақ көбінесе медициналық тексерулер ресми түрде қарастырылады. Ал күнделікті бірнеше сағат бойына жоспарлы ота жасайтын медицина қызметкерлері қарапайым қателіктерден аулақ емес.
MED365 ұсынған АСМО осы мәселелердің барлығын шешеді. Бұл медициналық тексеруге қажетті барлық құралдармен жабдықталған құрылғы: тонометр, термометр, алкотестер және пупиллометр (құрылғы есірткінің улануын және шаршау дәрежесін анықтайды). AСМО сараптамасының өзі бір минуттан аспайды, барлық деректер автоматты түрде медициналық қызметкердің планшетіне жіберіледі, ол алынған нәтижелер бойынша жұмысқа рұқсат беру туралы шешім қабылдайды.
АСМО компанияларды медициналық қызметкерлердің үлкен штатын ұстау қажеттілігінен босатады, формальды көзқарас пен адам факторының тәуекелдерін жояды, осылайша өндірістегі жарақаттар мен өлімнің алдын алады. Стационарлық АСМО моделінің көлемі бір шаршы метрден аспайды, сондықтан тіпті шағын бөлмеде олардың бірнешеуін орнатуға болады.
Сондай-ақ қаржылық жеңілдіктер бар. Тіпті бірнеше АСМО сатып алу және кейінгі техникалық қолдау мен қызмет көрсету шығындары ұзақ мерзімді болашақта медициналық қызметкерлер штатын ұстаудан әлдеқайда аз болады. Сонымен қатар, сапалы медициналық тексеру қызметкерлердің денсаулық жағдайына байланысты жұмыста жарақат алу қаупін азайтады, сондықтан имиджді жоғалтуды айтпағанда, өтемақы төлеуге кететін шығынды азайтады.
Сондай-ақ, АСМО-ны, басқа адам үшін тексеруден өтіп алдау мүмкін емес. Кәсіпорында автоматтандырылған жүйені орнатпас бұрын барлық қызметкерлер бағдарламаға тіркеледі: олар жеке деректерді жүктеп, тұлғаны анықтауға мүмкіндік беретін Face ID үшін суретке түсіреді. Сәйкестендіруге жауапты жасанды интеллект қатаң тестілеу арқылы оқытылды және ең кішкентай бөлшектерге негізделген адамды маскада да тани алады.
Жұмыс берушілер компания өнімінің мүмкіндіктерін жоғары бағалады. Қазір стартаптың 40 ірі клиенті бар, оның ішінде «Самұрық-Қазына», «Самұрық Энерджи», «ҚазТрансОйл», ERG, «Қазақстан темір жолы» сияқты отандық экономиканың алпауыттары. MED365 өнімі қалалардың көлік және коммуналдық кәсіпорындарында да сұранысқа ие. АСМО қазірдің өзінде еліміздің тоғыз аймағында өкілдік етеді.
Бәсекелестер және болашақ
Бір қызығы, алдымен өнімді жасап, содан кейін клиенттерді іздейтін ІТ саласындағы көптеген стартаптардан айырмашылығы, MED365 мүлдем керісінше жасады. Компанияның негізін қалаушы Шыңғыс Құлахметов айтқандай, АСМО идеясын, шын мәнінде, Алматы әкімдігінің департаменті ұсынған, онда 2018 жылы автопарк басшылығымен әңгімелесу барысында ауысымдық медициналық тексеру тым көп уақытты алып, сапасы нашарлағанына шағым түскен, автобус жүргізушілерінің алкогольдік немесе есірткілік масаң күйде рөлге отыру жағдайлары болды. Сондықтан бұл процесті автоматтандыру жақсы шешім деген тоқтамға келді. Әңгімелесуден кейін екі айдан соң АСМО-ның бірінші прототипі ілкі сынақ режимінде іске қосылды. Тәжірибе сәтті болды. Шыңғыс Құлахметов команда құрып, Astana Hub-та компанияны тіркеп, алғашқы келісімшартқа қол қойып, MedTech саласына терең ден қойды.
Айта кетейік, АСМО Қазақстан нарығында дер кезінде пайда болды. Орталық Азия елдері үшін автоматтандырылған медициналық тексеру жүйесі бірегей өнім болып табылады, бірақ аймақтық нарықта ғана. Мәселен, Ресейде дәл осындай жабдықты Қазақстан нарығына шыға алатын 18 компания ұсынып отыр. Бірақ олардың мұнда айтарлықтай жетістікке жетуі екіталай, өйткені отандық өнімнің ресейлік әріптестерінен бірқатар елеулі артықшылықтары бар.
Біріншіден, жылдамдық, жинақылық және толық автоматтандыру. Көптеген ресейлік аналогтар компьютерге қосылған бөлек медициналық құрылғылар болып табылады. Яғни, барлық процедураларды орындауға мәжбүр медицина қызметкерінің болуы міндетті. Шын мәнінде, мұндай жүйелер тексеру нәтижелерін қызметкердің картасына қолмен енгізу қажеттілігін жояды. Әрине, бұл процесті тездетпейді. Отандық әзірлеушіден шыққан АСМО бұл кемшіліктерден ада, медициналық тексеру процесін шынымен толықтай автоматтандырады. Сонымен қатар, MED365 стационарлықтан ықшамға дейін бірнеше АСМО үлгілерін ұсынады, олар шағын чемоданға сәйкес келеді, бұл жабдықты қолдану ауқымын айтарлықтай кеңейтеді.
Бизнес үлгісі де маңызды. Шетелдік компаниялар тек әзірлемелерін сатуды ұсынады, ал MED365 жабдықты бөліп-бөліп немесе жалға беру негізінде жеткізуге дайын. Ал техникалық қызмет пен қолдауды қазақстандық компаниядан алу шетелден оңай әрі арзанырақ.
Бірақ қазақстандық АСМО-ның ең маңызды артықшылығы – медициналық мәліметтерді жинауға ғана емес, оларды талдауға, құрылымдауға және мұрағаттауға мүмкіндік беретін бағдарламалық қамтамасыз ету. Бұл компанияның медицина қызметкерлеріне әрбір қызметкердің медициналық тексерістен өткен тарихын білуге, денсаулығының нашарлауын анықтауға және профилактикалық емдеуге жедел жіберуге мүмкіндік береді. Бұл ретте АСМО баға жетпес көмек көрсетеді, дәрігерлерге қызметкердің теріс нәтиже көрсетіп жатқаны туралы дереу белгі береді. Көп жағдайда медициналық тексеру деректері қағаз жүзінде қалады және одан әрі пайдаланылмайды.
Айтпақшы, дәл осы бағыт – медициналық статистиканы автоматты түрде жинау және өңдеу, кейіннен халық денсаулығының игілігі үшін пайдалану – компанияның одан әрі дамуындағы басты басымдыққа айналды. Қазір MED365 денсаулық сақтаудың телемедицина және биотелеметрия сияқты салаларын дамытуға бағытталған. Жоспарларға жобаны ауылдық жерлерде дамыту кіреді. Өнім сонымен қатар MED365 командасының АСМО-ны әр клиенттің қажеттіліктеріне тез бейімдейтіндігімен ерекшеленеді. Ал телемедицинаны дамытуға келетін болсақ, шалғай ауылдарға жоспарлы-диагностикалық медициналық тексерулер жүргізіп, оларды бір жүйеге біріктіріп, Денсаулық сақтау министрлігінің жүйелерімен тамаша үйлестіруге қабілетті жүйелерді орнату идеясы бар. Денсаулық сақтау министрлігі аурудың нақты статистикасын алады, ал ауылдық фельдшерлер жетекші емханалардың жоғары мамандандырылған мамандарымен байланысу мүмкіндігіне ие болады, олар да ауылдық науқастардың медициналық картасына қол жеткізе алады. Дегенмен, компанияның жоспарлары одан да жоғары — барлық өндірістік медицинаны толығымен цифрландыру: сақтандыру, медициналық тексерулер, еңбек қауіпсіздігі және еңбекті қорғау.
Компания мұндай ауқымды жобаны толықтай іске асыру мүмкіндігіне ие. Осылайша, компания 2022 жылы өндірісті 100% оқшаулау жоспарын жариялады. Ол кезде тек пупиллометр таза қазақстандық өнім және компанияның өз әзірлеген өнімі болатын, басқа құрылғыларды шетелден сатып алуға тура келді. 2023 жылдың соңына қарай бұл тапсырма толығымен дерлік орындалды. Небәрі бір жылдың ішінде кәсіпорын қажетті лицензиялар, сертификаттар мен тіркеу куәліктерін алып, медициналық қызмет көрсету саласында толыққанды өндірушіге айналған медициналық техника өндірісін жолға қойды.
Сондай-ақ халықаралық нарыққа шығу да жоспарда бар. 2022 жылы медициналық көрмеде Өзбекстан Денсаулық сақтау министрлігі компанияның өнімдеріне қызығушылық танытты. АСМО Сауд Арабиясының назарын аударды және қазіргі уақытта онда бірнеше ілкі жобалар іске қосылуда, содан кейін MED365 сатуды жеңілдету үшін өкілдік ашуды жоспарлап отыр.
Солтүстік Америкада өкілдік ашу жоспарлануда. Компанияның негізін қалаушы әйгілі Кремний алқабында болып, олар қазақстандық IT мамандарының дамуына, әсіресе медициналық ақпаратты талдауға қызығушылық танытты. Компания атап өткендей, Америка Құрама Штаттарында жоғары деңгейде реттелетін денсаулық сақтау нарығына қарамастан, сертификаттау және жұмыс істеуге рұқсат алу процесі өте жылдам жүріп жатыр.
Айтпақшы, өнеркәсіптік медицинаға келетін болсақ, компания тағы бір миссияны қолға алды. Ол бизнеске деген қызметкерлердің көзқарасын өзгерту. Бизнес көшбасшылары жоспарлар мен пайданы емес, қызметкерлердің денсаулығы мен өмірін бірінші орынға қоятын мәдениетті қалыптастыру. MED365 үшін бұл міндет қиын емес!
