Алтын Сапа
Елена Венгерская, основатель и руководитель ТОО «Ақ ерке и К», председатель Совета деловых женщин НПП «Атамекен» Костанайской области, депутат VII созыва городского маслихата г. Костанай
В рамках главного республиканского конкурса на соискание премии Президента Республики Казахстан «Алтын Сапа – 2023» премию «Iскер» впервые за годы существования конкурса присудили образовательному проекту по организации работы начальной школы. Премии «Iскер» удостаиваются предприниматели – участники конкурса, добившиеся успехов в своей деятельности и постоянно стремящиеся к совершенствованию бизнеса. ТОО «Ақ ерке и К» – ярчайший пример закономерной цепочки, когда высокая планка проекта, заданная учредителем, становится ступенью для роста, расширяя горизонты развития для предпринимателя и возможности получения желаемого результата для тех, кому необходимы его услуги. Создала и 24 года бессменно возглавляет образовательный центр «Ақ ерке» известный педагог и общественный деятель Елена Владимировна Венгерская. Под ее началом работают детские сады «Ақ ерке», «Еркемай», «Премиум Ақ ерке» и начальная школа как продолжение уникального дошкольного образования.
Об особенностях бизнеса в образовательной сфере, о соответствии ожиданиям главных клиентов – детей и их родителей – и о важности сочетания профессионализма и воодушевления мы беседуем с Еленой Владимировной Венгерской.
В 2022/2023 учебном году на 7687 действующих школ насчитывалось 3,7 млн учеников, при этом и классы переполнены, и вопрос с трехсменкой в некоторых учреждениях только решился. По прогнозам, в 2026 году за школьными партами будут сидеть 4,3 млн человек. Очевидно, что проблемы дефицита ученических мест и качества работы перегруженных учителей могут усугубиться. Хорошим решением, наряду со строительством новых государственных школ, является открытие частных детских садов и школ – их число стремительно растет в последние годы, восполняя дефицит и создавая более конкурентную среду в сфере дошкольного и среднего образования. Елена Владимировна Венгерская стала одной из первых в республике в этом направлении, а «Ақ ерке» был первым частным образовательным центром в Костанае.
– Елена Владимировна, что подтолкнуло Вас к созданию частной начальной школы? В начале 2000-х это была еще терра инкогнита…
– К тому времени уже года четыре работал наш детский сад «Ақ ерке», где мы успешно внедряли перспективные новшества, применяли интересные эффективные методики и в итоге получали хорошие результаты. Об открытии школы я не думала до тех пор, пока родители наших воспитанников не стали выражать обеспокоенность, что непросто найти школу, отвечающую стандартам, по которым работает детский сад «Ақ ерке». Действительно, первые школьные годы во многом определяют всё дальнейшее обучение ребенка, поэтому заботливые родители тщательно выбирают школу и идут «на педагога»… Система дошкольного образования у нас уже была выстроена с учетом подготовки к переходу на следующий этап. И шаг за шагом я пришла к мысли об открытии своей начальной школы. Наши педагоги обладали необходимой квалификацией, помещение имелось, библиотека собрана – мы получили лицензию и начали работать.
– За прошедшие годы у Вас появилось немало последователей и конкурентов. В чем Ваши преимущества?
– Как и все школы, мы работаем в рамках государственных стандартов, но для достижения результата стремимся всегда быть на острие лучших педагогических инноваций, следуя при этом принципам гуманной педагогики. С самого начала наша школа была площадкой для апробации авторских новаторских методик. Наиболее эффективные, способствующие развитию интеллекта детей, мы принимали в работу. Сегодня, подчиняясь требованиям времени, активно используем ИИ, это стимулирует педагогов развиваться, в чем-то упрощает их ежедневную подготовку и позволяет нам формировать новые, можно сказать, инженерные навыки у учеников.
Мы стараемся приучать детей к чтению, ведь сегодня нежелание читать – большая проблема, а чтение, по сути, это диалог с автором, принятие другой личности, понимание иной позиции. В школе каждую неделю мы посвящаем определенному автору: читаем стихи, басни, отрывки из произведений внешкольной программы. Формируем привычку к чтению и родителей!
С родителями мы вообще ведем большую работу, без их поддержки все усилия школы тщетны. Так, по программе Step by Step мы практиковали родительские уроки, когда мама или папа рассказывают в классе о своем хобби. Кто-то, например, был увлечен творчеством Рериха и принес альбомы и репродукции. Кто-то занимался резьбой по дереву. Один папа много знал о космосе и решил показать столько материалов, что негде даже было все разместить. Чья-то мама пела – и вместе с ней пели все. Самый главный эффект – дети, которые не очень успешно учились или были тихонями в классе, после таких родительских уроков обретали уверенность в себе.
Немаловажным нашим преимуществом является то, что ученики находятся в школе с восьми утра до семи вечера: уроки, выполнение домашнего задания, занятия по интересам, просто отдых. Учителя остаются с детьми на протяжении всего дня и знают каждого от и до – интересы, сложности, возможности. Так что тут не только помощь в освоении учебной программы, но весь педагогический комплекс: и воспитательная работа, и творческое развитие, и коррекция при необходимости (у нас работают логопед, дефектолог, психолог).
– Стремление родителей отдать детей именно в «Ақ ерке» понятно. А как Ваши дети относятся к школе?
– Сначала я скажу о жизни «Ақ ерке». Все детки – и те, которые приходят пораньше, и те, кто приходят вовремя, – сразу получают позитивный заряд, потому что каждое утро в школе начинается с игры. У нас хорошая кухня – дети вкусно и полезно питаются: завтрак, обед, ужин. В учебном процессе наши педагоги используют игровые моменты, это одно из наших правил – обучаем, играя. После уроков можно тут же, в школе, пойти на секцию или кружок, они у нас на любой вкус: музыкальные, вокал, арт-студия, футбол, скорочтение, шахматы – всего около полутора десятков секций.
Отношение ребенка, особенно младшеклассника, к школе завязано на его взаимоотношениях с учителем. Поэтому я выбираю профессионалов с горящими глазами, готовых учиться новому и учить по-другому, так, как того требует стремительно меняющееся время. Любовь к жизни, к работе, к детям – обязательны! Современным детям, увы, часто не хватает тепла, и школа, где они проводят большую часть времени бодрствования, способна окутать их этим теплом. Сегодня в нашей школе работает команда единомышленников, для которых в центре образовательного процесса всегда – ребенок.
Конечно, такой подход дает эффект. Однако, не полагаясь только на улыбки наших учеников как показатель того, что мы всё делаем правильно, я заказала специальное исследование группе психологов из Астаны. Это была большая работа экспертов, которые тестировали педагогов, учеников, родителей, меня. Исследование открыло много нового: родители задумались, посмотрев на своего ребенка с другой стороны; я увидела потенциал педагогов, а педагоги – новые возможности для себя. И что особенно греет душу и побуждает работать еще больше и еще лучше, выяснилось, что 98 процентов наших детей любят школу.
Родители нам доверяют, дети подрастают, получая крепкую основу для дальнейшего образования и не испытывая лишнего давления, – полагаю, это говорит о том, что мы качественно выполняем свои задачи и следуем цели, стоящей перед образовательным учреждением начального уровня. Наш опыт показывает высокую эффективность единой линии педагогического процесса от дошкольного до начального школьного периода. «Ақ ерке» стал большим домом для наших учеников, домом, который дает хороший старт в будущее.
– Сакраментальный вопрос о творческих планах…
– Люди и обстоятельства потихоньку побуждают меня развиваться дальше. Я вижу потребности детей и слышу родителей, заботящихся о будущем, поэтому в планах – увеличение охвата дополнительным образованием, расширение пространства, где дети могли бы развивать свои способности и самореализовываться. Это – путь к успешности во взрослой жизни… Дети вырастают, достигают высот. И их успехи – наша гордость.
Елена Венгерская: «Сделаем мир лучше»
Умелое руководство тщательно подобранным высокопрофессиональным педагогическим коллективом, постоянное личностное развитие, новаторский подход в организации работы с детьми – визитная карточка Е. В. Венгерской. Трудовой стаж Елены Владимировы в образовательной сфере превышает 44 года. Она привержена принципам гуманной педагогики и стремится быть в курсе инновационных решений системы образования.
Елена Венгерская активно реализует себя в общественной жизни: была избрана депутатом VII созыва городского маслихата, является членом Регионального совета и председателем Совета деловых женщин НПП «Атамекен» Костанайской области, председателем ОО «Молодежный центр», президентом Ассоциации частных организаций образования «Мир знаний».
Эффективность созданного Еленой Владимировной образовательного центра «Ақ ерке» признана на многочисленных конкурсах разного уровня: это победа на II Международном конкурсе дошкольных организаций в номинациях «Лучший директор детского сада», «Лучший педагог по подготовке к школе», «Лучший детский сад», первое место на XI Всероссийском конкурсе профессионального мастерства «Сердце отдаем детям», множество золотых медалей международных профильных конкурсов, государственная премия Республики Казахстан «Достижение цели в области образования» и многие другие.
«Ақ ерке» үлкен үйі
Елена Венгерская, «Ақ Ерке и К» ЖШС негізін қалаушы және директоры, Қостанай облысы «Атамекен» ҰКП Іскер әйелдер кеңесінің төрайымы, Қостанай қалалық мәслихатының VII шақырылымының депутаты
Қазақстан Республикасы Президентінің 2023 жылғы «Алтын сапа» басты республикалық байқауының аясында «Іскер» сыйлығы байқау өткен жылдар ішінде алғаш рет бастауыш мектеп жұмысын ұйымдастыру бойынша білім беру жобасына берілді. «Іскер» сыйлығы қызметінде табысқа жеткен және өз ісін үнемі жақсартуға ұмтылатын кәсіпкерлерге беріледі. «Ақ Ерке и К» ЖШС, құрылтайшы құрған жобаның жоғары деңгейде өсуге, кәсіпкер үшін даму көкжиегін кеңейтуге және қалаған нәтижеге қол жеткізуге мүмкіндік беретін қадамға айналуының айқын мысалы болып табылады. Белгілі ұстаз және қоғам қайраткері Елена Владимировна Венгерская 24 жыл бойы «Ақ ерке» білім беру орталығын құрып, оны үздіксіз басқарып келеді. Оның жетекшілігімен бірегей мектепке дейінгі тәрбиенің жалғасы ретінде «Ақ ерке», «Еркемай», «Премиум Ақ Ерке» балабақшалары мен бастауыш мектеп жұмыс істейді.
Біз Елена Владимировна Венгерскаямен білім беру саласындағы бизнестің ерекшеліктері туралы, негізгі клиенттердің — балалар мен олардың ата-аналарының үміттерін қанағаттандыру туралы және кәсібилік пен шабытты біріктірудің маңыздылығы туралы сөйлесеміз.
2022/2023 оқу жылында жұмыс істеп тұрған 7 687 мектепте 3,7 миллион оқушы болды, ал сыныптардың толып кетуіне қарамастан, кейбір оқу орындарында үш ауысым мәселесі енді ғана шешілді. Болжамдар бойынша 2026 жылы 4,3 миллион оқушы мектеп партасында отырады. Оқу орынның тапшылығы жұмысы тым көп ұстаздардың жұмыс сапасын қиындата түсетіні анық. Жаңа мемлекеттік мектептерді салумен қатар, жекеменшік балабақшалар мен мектептерді ашу жақсы шешім болып табылады. Олардың саны соңғы жылдары қарқынды өсіп, олқылықтың орны толып, мектепке дейінгі және орта білім беру саласында бәсекеге қабілетті орта қалыптасты. Елена Владимировна Венгерская бұл бағытта республикада алғашқылардың бірі болды, ал «Ақ ерке» Қостанайдағы алғашқы жеке білім беру орталығына айналды.
— Елена Владимировна, жеке бастауыш мектепті құруға не түрткі болды? 2000 жылдардың басында бұл жаңашылдық болды…
— «Ол кезде біздің «Ақ ерке» балабақшасының жұмыс істеп жатқанына төрт жыл болды, онда біз болашағы бар жаңашылдықтарды сәтті енгізіп, қызықты, тиімді әдістерді қолданып, нәтижесінде жақсы жетістіктерге қол жеткіздік. Оқушыларымыздың ата-аналары «Ақ ерке» балабақшасы жұмыс істейтін стандартқа сай мектеп табу оңай емес деп алаңдай бастағанша мектеп ашу туралы ойлаған жоқпын. Шынында да, алғашқы мектеп жылдары баланың болашақтағы бүкіл білімін анықтайды, сондықтан қамқор ата-ана мектепті және мұғалімді мұқият таңдайды. Біздің мектепке дейінгі білім беру жүйесі келесі оқуға өтуге дайындықты ескере отырып салынған. Мен өзімнің бастауыш мектебімді ашу идеясына біртіндеп келдім. Мұғалімдеріміз қажетті біліктілікке ие болып, орынжай анықталып, кітапхана жинақталғаннан кейін біз лицензия алып, жұмыс істей бастадық.
– Соңғы жылдары сіздің ізіңізді басқан көптеген ізбасарлар мен бәсекелестеріңіз пайда болды. Сіздердің артықшылықтарыңыз қандай?
– Барлық мектептер сияқты біз де мемлекеттік стандарт аясында жұмыс істейміз, бірақ нәтижеге жету үшін ізгі педагогика қағидаттарын сақтай отырып, әрқашан үздік педагогикалық жаңалықтардың алдыңғы қатарында болуға ұмтыламыз. Біздің мектеп әу бастан-ақ өзіміздің инновациялық әдіс-тәсілдерімізді сынайтын алаң болды. Біз балалардың интеллектісінің дамуына ықпал ететін ең тиімділерін қабылдадық. Бүгінгі таңда уақыт талабына сәйкес әдістерді белсенді түрде қолданып жатырмыз, бұл мұғалімдерді дамытуға ынталандырады, олардың күнделікті жаттығуларын белгілі бір дәрежеде жеңілдетеді және оқушылардың жаңа инженерлік дағдыларын дамытуға мүмкіндік береді.
Біз балаларды кітап оқуға үйретуге тырысамыз, өйткені бүгінгі таңда оқуға құлықсыздық үлкен мәселе, ал кітап оқу дегеніміз бұл автормен диалог, басқа тұлғаны қабылдау, басқа көзқарасты түсіну. Мектепте біз әр апта сайын оқуды белгілі бір авторға арнап, өлеңдер, ертегілер, сыныптан тыс бағдарламадан шығармалардан үзінділер оқимыз. Ата-аналарды кітап оқуға дағдыландырамыз.
Жалпы, ата-аналармен көп жұмыс жасаймыз. Себебі олардың қолдауынсыз мектептің барлық күш-жігері бекер болады. Осылайша Step by Step бағдарламасына сәйкес, ата-ана тәрбиесі сабақтарын тәжірибеге енгізіп, анасы немесе әкесі сабақта өздерінің сүйікті істері туралы әңгімеледі. Біреу мысалы, Рерихтің жұмысына қызығып, альбомдар мен репродукцияларды әкелді. Біреу ағаш оюмен айналысты. Бір әке ғарыш туралы көп білетін болып шықты және балаларға көп материалды әкеліп, тіпті бәрін қоюға орын болмады. Бір баланың анасы ән айтуды жақсы көргендіктен барлығы онымен бірге ән айтты. Ең маңыздысы сабақта үлгерімі нашар немесе сыныпта тыныш болған балалардың осындай ата-ана сабақтарынан кейін өздеріне деген сенімі артты.
Біздің маңызды артықшылығымыз, оқушылардың таңертеңгі сегізден кешкі жетіге дейін мектепте болуы: сабақтан соң үй тапсырмасын орындайды, сүйікті істерімен айналысады және жай демалады. Мұғалімдер күні бойы балалармен бірге болады және барлық іші-сыртқы қызығушылықтарын, қиындықтарын, мүмкіндіктерін біледі. Демек, тек оқу бағдарламасын меңгертуге көмектесіп қоймай, бүкіл педагогикалық кешен қамтылады. Бұл оқу-тәрбие жұмысы, шығармашылық даму, қажет болса оңалту (бізде логопед, дефектолог, психолог бар).
– Ата-аналардың балаларын «Ақ еркеге» бергісі келетіні түсінікті. Сіздің балаларыңыз мектепке қалай қарайды?
– Алдымен «Ақ еркенің» жұмысына тоқталсам. Мектептегі таңғы уақыт ойыннан басталады, әсіресе ерте келген балалардың бірден көңіл-күйлері көтеріледі. Бізде жақсы ас үйде таңғы аста, түскі аста және кешкі аста балалар дәмді және пайдалы тағамдарды жейді. Оқу-тәрбие процесінде мұғалімдеріміз ойын сәттерін пайдаланады. Бұл біздің ережелеріміздің бірі – ойнай отырып үйретеміз. Сабақтан кейін бірден мектепте секцияға немесе үйірмеге баруға болады, әр түрлі үйірмелер бар. Олар музыка, вокал, көркемсурет студиясы, футбол, жылдам оқу, шахмат. Ондаған үйірме жұмыс істейді.
Баланың, әсіресе бастауыш сынып оқушысының мектепке деген көзқарасы оның мұғаліммен қарым-қатынасына байланысты. Сондықтан тез өзгеріп жатқан заман талабына сай, жаңа нәрселерді үйренуге және басқаша үйретуге дайын, көзі ашық мамандарды таңдаймын. Өмірге, еңбекке, балаларға деген сүйіспеншілік міндетті. Қазіргі балаларға өкінішке орай жиі жылулық жетіспейді, мектепте көп уақыттарын өткізетін оқушыларды жылулыққа бөлейміз. Бүгінгі таңда мектебімізде пікірлес адамдар ұжымы жұмыс істейді, олар үшін бала әрқашан оқу-тәрбие процесінің ортасында.
Әрине, бұл тәсілдің әсері бар. Дегенмен, барлығын дұрыс атқарып жатқандығымыздың көрсеткіші ретінде оқушыларымыздың күлкісіне ғана сенім білдірмей, Астанадан келген бір топ психологқа арнайы зерттеуге тапсырыс бердім. Бұл мұғалімдерді, оқушыларды, ата-аналарды және мені сынақтан өткізген мамандардың көп еңбегі болды. Зерттеу көптеген жаңа нәрселерді анықтап, ата-аналар баласына басқа көзқараспен қарай бастады. Мен мұғалімдердің әлеуетін көрдім, ал мұғалімдер өздері үшін жаңа мүмкіндіктерді көрді. Ал бұл жанымызды жылытатын және бізді бұдан да көп, тіпті жақсырақ жұмыс істеуге ынталандыратын нәрсе, біздің балаларымыздың 98 пайызы мектепті жақсы көретіні анықталды.
Ата-аналар бізге сенеді, балалар үшін әрі қарай білім алудың берік іргетасы қаланып, олар қысым көрмей өседі. Бұл біздің алға қойылған міндеттерді тиімді орындап, оқу орнының бастапқы деңгейіндегі мақсатын ұстанғанымызды білдіреді деп ойлаймын. Біздің тәжірибеміз мектепке дейінгі кезеңнен бастап бастауыш мектеп кезеңіне дейінгі педагогикалық процестің тиімді нәтижесін көрсетеді. «Ақ ерке» оқушыларымыздың үлкен шаңырағы, болашаққа игі бастама беретін шаңыраққа айналды.
– Шығармашылық жоспарлар туралы сұрақ…
Елена Венгерская: «Әлемді жақсырақ етеміз»
Е.В. Венгерскаяның негізгі ұстанымы– мұқият іріктелген, жоғары кәсіби педагогикалық ұжымды шебер басқару, жеке тұлғаның тұрақты дамуы, балалармен жұмысты ұйымдастырудағы жаңашыл көзқарас. Елена Владимированың білім саласындағы еңбек өтілі 44 жылдан асады. Ол гуманитарлық педагогика қағидаттарына берік және білім беру жүйесіндегі инновациялық шешімдерден қалыс қалмауға ұмтылады.
Елена Венгерская өзін қоғамдық өмірде белсенді түрде көрсете білді: қалалық мәслихаттың VII шақырылымының депутаты болып сайланды, Қостанай облысының «Атамекен» ҰКП Өңірлік кеңесінің мүшесі және Іскер әйелдер кеңесінің төрайымы, «Жастар орталығы» ҚБ төрайымы, «Білім әлемі» жеке білім беру ұйымдары қауымдастығының президенті.
Елена Владимировна құрған «Ақ ерке» білім беру орталығының тиімділігі түрлі деңгейдегі көптеген байқауларда өз бағасын алды. Мектепке дейінгі ұйымдардың ІІ халықаралық байқауында «Үздік балабақша директоры», «Мектепке дайындық бойынша үздік педагог», «Үздік балабақша» аталымдары бойынша жеңіс. «Біз жүрегімізді балаларға береміз» XI Бүкілресейлік кәсіби шеберлік байқауында бірінші орын, халықаралық мамандандырылған байқауларда көптеген алтын медальдар, Қазақстан Республикасының «Білім беру саласында мақсатқа жету» сыйлығы және т.б.