Бану Тілегенова: менің міндетім – адамдарды емдеу

18.11.2022

Бану Тілегенова, марал өсіру  шаруашылығының басшысы, «Зәру» пантоемхана-шипажайының құрылтайшысы, аудандық мәслихаттың депутаты, «Атамекен» ЖК аймақтық іскер әйелдер кеңесінің мүшесі

Бұғылар туралы не білеміз? Түрлі дереккөздерді оқысақ, көптеген қызықты нәрселерді табуға болады. Кем дегенде, бұғы еті холестеринді төмендетеді, жасушалардан артық майды кетіреді, ағзан ауыр металдардың енуінен қорғайды, профилактикалық әсер етеді және жүрек пен қан тамырлары ауруларының алдын алады. Бұл диеталық өнім адамның жасына, өмір салтына және денсаулық жағдайына қарамастан пайдалануға ұсынылады. Бұл асыл жануардан алынған өнімдердің пайдалылығын асыра бағалау қиын. Маралдардың Батыс өңірінде пайда болуына біздің кейіпкеріміз көп үлес қосты.

Білімі – медбике Мамандығы – Кәсіпкер

Бану Тілегенова – бірегей әйел. Ол әртараптандырылған бизнесті құрды. Оның қызмет аясы кең: мейрамханалар, қонақ үй, марал фермасы, пантоемхана-шипажай.

2022 жылы Бану Жұбанғалиқызы өзінің кәсіпкерлік қызметінің отыз жылдығын атап өтті. Дегенмен, бұл қызмет өткен ғасырдағы ала сөмкелерден басталды.

– Білімім бойынша мен медицина қызметкерімін, 12 жыл жедел жәрдемде, жансақтау бөлімінде, хирургия бөлімінде операциялық медбике болып жұмыс істедім. Тәуелсіздік алған алғашқы жылдары мен ауруханада, жолдасым жүнді алғашқы өңдеу фабрикасында ауысым шебері болып жұмыс істеді. Отбасымда екі бала өсті. Жұбайымның жалақысы «Жигули» көлігіне екі жанармай құюға ғана жетеді. Көлікті бензинге толтырып, Орынбор облысынан түрлі тәттілер әкелдік. Балалар кешке мен кезекшілікте жүргенде оларды өлшеп, жексенбіде барлығымыз бірге Хромтау қаласында сатттық. Бұл менің алғашқы кәсіпкерлік тәжірибем болды. Сосын күйеуіме маған дүңгіршек керектігін айттым. Дүңгіршекті «Электрон» дүкенінің жанына орнатты. Ал мен галантереялық бұйымдардың әртүрлі ассортиментін сата бастадым. Содан кейін менің ұсақ-түйек саудамен айналысуыма тура келді. Орнбордан, Орскіден, Алматыдан тауарлар әкелдік. Екінші дүңгіршекті, … бесіншісін қойдық. 1995 жылы бірінші шаштараз ашылды. Біз дүкен-салоннан және бір орындықтан бастадық. Кешке дейін адамдар шашын алу үшін шеберге барды. Келесі күні екінші орындықты қойдық, кезек болды. Он жылдан астам уақыттан бері сатудан бөлек, салондық кәсіппен айналыстық, – деп еске алады Бану Жұбанғалиқызы.

Алайда, кәсіпкерлердің басым көпшілігі жұмыс істеген «сатып алу-сату» жүйесі бойынша жұмысқа қанағаттанушылық сезімін әкелмеді. Кәсіпкер атап өткендей, ол маңыздырақ, жаңа нәрсені қалады.

– 1999 жылы қызымды дүниеге әкеліп, кәсіпті басқа бағытта дамытуды ұйғардым. Біз дәмхана сатып алдық, оны жыл сайын кеңейттік. Барлық пайдалы және пайдасыз жақтарын қарастыра келе, мен және күйеуім мейрамхана кешенін құру идеясы өте жақсы және оны әрі қарай жалғастырамыз деген қорытындыға келдік. Мен мұнда жұмысшыларға барлық жағдай жасалғанын, аспаздардың кәсіби түрде тамақ дайындайтын үлкен асханасы, қонақүйі болғанын қаладым. Бастапқыда құрылысқа 20 гектар жерді сатып алып, кейін «Бизнестің жол картасы» бойынша қосымша 16 гектар жер алдық, көп ұзамай кешен бой көтеріп, сәтті жұмыс істей бастадық. Сонымен қатар Ақтөбенің шетінде ескі дүкенді сатып алып, жөндеп, 40 орындық дәмхана аштық- деп жалғастырады Ақтөбе облысының мейрамхана және қонақ үй бизнесі қауымдастығының төрағасы.

Пантогематоген — аурусыз, ұзақ бақытты өмір

Мамандығы мал дәрігері болған күйеуім 2016 жылы қаладан ауылға көшіп, марал өсіру жобасын қолға алуды ұсынды. Мен бұл идеяны қолдап, медицина қызметкері ретінде адамдарды емдейтін санаторий салуды ұсындым, өйткені мүйізді марал шаруашылығының өнімдері өте шипалы. Осылайша, 2018 жылдың маусым айында Мәртөк ауданы, Қазан ауылында Пантолечебник жұмыс істей бастады.

Біздің шаруашылыққа Шығыс Қазақстан облысынан 150 бас марал әкелінсе, қазір олардың саны 300-ге жетті. Әріптестерімізбен үнемі ынтымақтастықта боламыз, тәжірибе алмасамыз. Жануарларымыз өте жақсы дамып келеді. Құнарлы жерде 99 пайдалы қасиеті бар ғажайып мортық шөбі өсіп тұрған бұл өлкенің табиғат жағдайына Алла Тағалаға шүкіршілік етеміз. Мүмкін, бұл мал басының сақталуына жақсы әсер ететін қолайлы ауа-райы жағдайлары. Барлық келушілерді, әсіресе марал өсірушілерді жергілікті климат пен сұлулық таң қалдырады. Бұған өзіміз де ризамыз, – дейді Бану Жұбанғалиқызы. – Біз бұғыларды жай ғана өсіріп қоймай, мүйізді өңдеуді бірден шешкенімізді баса айтамын. Технологиялар жаңа, рецепттер ғасырға жуық уақыт бойы сынақтан өтті. Профессор Павленконың 1935 жылғы рецепті негізге алынды. Бізде пантогематогеннің керемет сапасы бар. Біз серпінді дамып келе жатқанымызды, экономиканың кеңейіп жатқанын айтқым келеді. Емдеу үшін пантогематоген шығарамыз, адамдарды сауықтыру жұмыстарын жүргіземіз. Маралдарсыз мұның ешқайсысы болмас еді.

Шаруашылықтағы мал басы көбейгендіктен, кәсіпкер мал сою алаңын салуда. Алдағы уақытта ет өндіру мен сауда желісіне жеткізуді жолға қою жоспарлануда.

— Бұғы еті қымбат және өте пайдалы. Біз үшін бұл жоғары сапа. Марал өнімдерінің он үш түрі емдік қасиетке ие. Еті, мүйізі, сүйегі, миы, өті, терісі, тырнақтары – бәрі емдік. Ет өте дәмді, холестеринсіз. Оны базарға сатамыз, ыстаймыз, өңдеудің бірнеше түрін шығарамыз. Қазір пантоемхана үшін мал соямыз, тартылған еттен тағам әзірлеп, қайнатылған етті ұсынып жатырмыз. Қандыағаш қаласында күндізгі стационары бар шипажайдың филиалын аштық, – дейді Бану Жұбанғалиқызы.

Марал асыл тұқымды мал шаруашылығының иелері өздеріне берілген жер телімдерін табиғи тепе-теңдікті бұзбау, ағаш және бұталы өсімдіктер мен шөптердің көбеюі үшін пайдалануға тырысады. Экологиялық таза жел генераторлары мен күн батареялары орнатылды. Шипажай маңында өсіп тұрған қарағайлы тоғайды ретке келтіріп, көркейтіп, демалушылар жол бойымен жүріп, орындықтарда отырып, таза ауамен тыныстап, рахаттана алады.

Адамдардың денсаулығына қамқорлық жасай отырып, мүйізді кесу процедурасы алдында жануарлардан талдау үшін қан алынады. Зертханалық жағдайда жұқпалы аурулардың бар-жоғы тексеріледі.

Пантогематоген тазартылған марал қанынан жасалады. Кесілгеннен кейін мүйіздің өзі емдік сорпаны пісіру үшін пайдаланылады.

Консервіленген мүйіздер дәрілік заттарды өндіру үшін шикізат ретінде пайдаланылады. Оларды қолдану күш, төзімділік береді, денеге суық тиюге және буын ауруларына қарсы тұруға көмектеседі, қанды сұйылтады және инсульттің тиімді алдын алады. Осыдан пантотерапиялық емхананың қызметтері танымал болуда: мұнда еліміздің әр өңірінен адамдар келеді.

Биылғы жылы марал шаруашылығында өндірілген пантогематоген «Қазақстанның үздік тауары» байқауында жеңімпаз атанды. Оның халықаралық сапа сертификаты бар және құрамында 65% магний бар.

Оның емдік қасиеттерінің арқасында төрт жыл бойы мұнда 6 мыңнан астам адам денсаулығын жақсартып, иммунитетін жақсартты. Қазақ мүйізі өнімдерінің басым бөлігін Қытай мен Оңтүстік Корея сатып алуы бекер емес.

Жан жылулығы

– Үлкен бизнес – үлкен жауапкершілік, сонымен қатар адамдарға көмектесу мүмкіндігі, – дейді Бану Тілегенова. – Мен үшін шипажайдағы науқастардың сауығып кетуі мен әр үйдегі қуаныш басты мотивация. Ол үшін мен алға жылжуға және жақсартуға дайынмын. Әр адамның туғаннан сезімтал жүрегі бар, оның мақсаты — сезіну. Мұны әрқашан есте сақтау маңызды. Өткен жылдың күзінен бастап мүмкіндігі шектеулі жандардың бізге келуі үшін мемлекеттік қызмет көрсетудің әлеуметтік порталына кірдік. Қазіргі таңда шипажайда Павлодар, Қызылорда, Атырау, Ақтау, Ақтөбе, Өскемен қалаларынан келген бірінші, екінші, үшінші топтағы мүгедектер ем алуда. Нәтижелері жақсы. 90 орындық оңалту орталығын салу жоспарда бар.

Бану Жұбанғалиқызы бизнестегі жұмысының көптігіне қарамастан, қоғамдық жұмыстарға белсене араласады. Аудандық мәслихаттың депутаты, Қаақстанның Іскер әйелдер қауымдастығының, саясаткер әйелдер клубының басқарма мүшесі, Ақтөбе қалалық қоғамдық кеңесінің мүшесі, Қонақ үй және мейрамхана бизнесі қауымдастығын басқарады және облыстық «Атамекен» кәсіпкерлік кеңесінің мүшесі. Түрлі форумдарға қатысады, стартаптарды жүзеге асыруға мемлекеттік гранттар беру жөніндегі комиссияны басқарады, АМАНАТ саяси партиясының жетекшілігімен өңірдегі ауыл кәсіпкерлігін дамытудың кураторы болып табылады.

Қуатты әйел жоғары экономикалық білім алып, бизнесті басқару мамандығы бойынша магистратурада оқып, қазір тәлімгерлікпен айналысады. Әрдайым көмектесуге дайын, білімі мен тәжірибесін ықыласпен бөліседі, шет ауылдарға барып, халықпен кездесіп, ауыл әйелдерінің форумын ұйымдастырып, өткізеді. Нәзік жандылардың әлеуеті жоғары екеніне сенімді, әсіресе ауылда. Бірақ оларға көмек пен басшылық қажет. Форумдар әйелдердің бірігуіне, қызметтің әртүрлі салаларында тәжірибесін көрсетуге, бір-бірімен білім және дағдылармен алмасуға мүмкіндік береді.

Сондай-ақ, үлгілі жар, тамаша ана, әже және табысты кәсіпкер ерекше балалар мен олардың аналары үшін көп жұмыс істейді.

«Біз кейіпкерлерімізге өз балаларының дамуы үшін және олардың біздің қоғамның толыққанды азаматы болуы үшін күресуге көмектесеміз», — дейді әлеуметтік жауапты бизнес-ханым.

Бану Тілегенова жалғызілікті қарттардың да қамын ойлап, жыл сайын шипажайда тегін емделуіне жағдай жасап, патронаттық көмек көрсетеді. Ол сондай-ақ қиын өмірлік жағдайға тап болған отбасыларға балаларды мектепке жеткізуге көмектеседі, қажетті тауарларды сатып алады.

– Мен өз елімнің қамқор азаматымын. Мен үшін патриотизм ұғымы қымбат. Өскенде туған жеріңде білім алып, сол үшін еңбек ет. Мен бүкіл әлем қауымдастығында маңызды болуы үшін гүлденген Қазақстанды қолдаймын. Егемендік алған жылдар ішінде еліміз үлкен мүмкіндіктерге қол жеткізді. Бірақ елді халық жасайды, сондықтан әрбір қазақстандық өзінің білімін, тәжірибесін оны одан әрі дамытуға жұмсауы керек.Болашақтың игілігі үшін еңбек ету керек! Білетініммен бөлісіп, қолдап, көмектескім келеді. Марал өсіру  шаруашылығының емдік және өте пайдалы өнімдері басқа мемлекеттерге кетпей, Қазақстанда қалып, халқымызды жақсартуға, халықтың өмір сүру ұзақтығын арттыруға кеткенін қалаймын. «Зару» пантоемхана- шипажайы орталығы қысқа мерзімде медициналық туризмнің тартымды нысанына айналып үлгерді. Мен арманымды орындадым. Сайып келгенде, сүйікті ісіңмен айналысу қуаныш пен қанағат әкеледі, — деп түйіндейді табысты іскер әйел.

                                                                      Елена Ониськова

Бану Тлегенова: моя миссия – оздоравливать людей

Бану Тлегенова, глава мараловодческого  хозяйства, учредитель санатория-пантолечебницы «Зару», депутат районного маслихата, член регионального совета ПП «Атамекен»

Что мы знаем о маралах? Если почитать различные источники, то можно найти много интересного. Хотя бы то, что оленина снижает уровень холестерина, выводит лишний жир из клеток, защищает органы от проникновения тяжелых металлов, оказывает профилактический эффект и предотвращает заболевания сердца, сосудов. Этот диетический продукт рекомендуется к употреблению вне зависимости от возраста, образа жизни и состояния здоровья человека. Сложно переоценить полезность получаемых продуктов от этого благородного животного. А вот своим появлением в Западном регионе маралы обязаны нашей героине.

Образование – медсестра Призвание – предприниматель

Бану Тлегенова – уникальная женщина. Она создала диверсифицированный бизнес. У нее широкая сфера деятельности: рестораны, гостиница, мараловая ферма, санаторий-пантолечебница.

В 2022 году Бану Жувангалиевна отметила тридцатилетие предпринимательской деятельности. Впрочем, начало ей было положено еще в прошлом веке большими клетчатыми сумками.

– По образованию я – медицинский работник, 12 лет проработала на «Скорой помощи», в реанимации, в хирургическом отделении операционной сестрой. В первые годы обретения страной независимости я трудилась в больнице, супруг – сменным мастером на фабрике первичной обработки шерсти. В семье подрастали двое детей. Зарплаты супруга хватало только на две заправки автомобиля «Жигули». Мы наполняли бак бензином и привозили из Акбулака (райцентра Оренбургской области) леденцы «Карандаши» и пряники. Дети до сих пор помнят, как я на дежурстве, а они вечером их фасовали, затем по воскресеньям все вместе их реализовывали в городе горняков Хромтау. Это был мой первый предпринимательский опыт. А потом сказала мужу: поставь мне киоск. Он в недоумении – чем торговать? Ответила, что найду. Установили киоск возле магазина «Электрон». И я стала реализовывать различный ассортимент галантерейной продукции. Потом пришлось вливаться в ряды участников челночного бизнеса. Стала возить товар из Оренбурга, Орска, Алматы. Поставили один киоск, второй… пятый. В 1995 году открыли первую парикмахерскую.  В Актобе тогда работали две большие парикмахерские, где всегда были очереди. Мы же начали с магазина-салона и одного кресла. К мастеру до вечера люди шли стричься. На следующий день поставили второе кресло, и тоже была очередь. Более десяти лет кроме продаж у нас был салонный бизнес, – вспоминает Бану Жувангалиевна.

Однако схема «купи-продай», по которой работало подавляющее большинство предпринимателей, перестала приносить удовлетворение в работе. Как отмечает бизнесвумен, хотелось чего-то более существенного, нового.

– В 1999 году я родила дочь и решила развивать бизнес в другом русле. Мы купили кафе, которое каждый год расширяли. Просчитав все «за» и «против», с супругом пришли к выводу: идея по созданию ресторанного комплекса очень неплохая и имеет право на жизнь. Хотелось, чтобы в нем были все удобства для работников, с большой кухней, где профессионально готовили бы повара, с гостиницей. Изначально приобрели для строительства 20 соток, а потом по Дорожной карте бизнеса дополнительно получили еще 16. Вскоре комплекс был возведен и успешно стал действовать. Также на окраине Актобе купили старый магазин, сделали ремонт и открыли кафе на 40 мест, – продолжает председатель Ассоциации ресторанного гостиничного бизнеса Актюбинской области.

Пантогематоген – долгая счастливая жизнь без боли

– В 2016 году супруг, по специальности ветеринарный врач, предложил переехать из города в село и заняться проектом по разведению маралов. Я поддержала идею, и как медработник предложила еще построить санаторий для лечения людей, потому что продукция пантового мараловодства является очень целебной. Так в июне 2018 года в селе Казан Мартукского района начала действовать Пантолечебница.

Из ВКО в наше хозяйство завезли 150 маралов, сейчас их уже 300. Мы постоянно сотрудничаем с коллегами, обмениваемся опытом. Животные у нас развиваются очень хорошо. Мы благодарны Всевышнему и природным условиям здешнего края, где на плодородной земле произрастает замечательная трава мортык, которая имеет 99 полезных свойств. Возможно, это и подходящие погодные условия благотворно влияют на сохранение поголовья.  Все приезжающие, в частности, мараловеды, поражаются местному климату и красотам. Да мы и сами этому благодарны, – говорит Бану Жувангалиевна, – подчеркну, что мы не просто разводим маралов, мы решили сразу и перерабатывать панты. Технологии новые, а вот рецепты проверены почти целым веком. За основу взяли рецептуру профессора Павленко 1935 года. Замечательного качества у нас пантогематоген. Хочу сказать, что мы динамично развиваемся, хозяйство расширяется. Изготавливаем пантогематоген на лечение, проводим оздоровление людей. Без маралов всего этого не было бы.

Так как из года в год поголовье в хозяйстве увеличивается, предприниматель строит убойный цех. В будущем планируется наладить выпуск и поставку мяса в торговую сеть.

– Оленина – дорогая и очень полезная. Она у нас высокого качества. Тринадцать видов продукции марала имеют лечебное свойство. Мясо, рога, кости, мозги, желчь, кожа, когти – все лечебно. Мясо очень вкусное, без холестерина. Будем реализовывать его на рынке, коптить, выпускать несколько видов переработки.  Сейчас для пантолечебницы мы производим забой, готовим блюда из фарша, подаем отварное мясо. Открыли филиал санатория в Кандыагаше с дневным стационаром, – отмечает Бану Жувангалиевна.

Владельцы мараловодческого хозяйства стараются использовать выделенные им земельные площади так, чтобы не нарушить природный баланс, воспроизводство древесно-кустарной растительности и травостоя. Установили экологичные ветрогенераторы и солнечные батареи. Привели в порядок и благоустроили произрастающую рядом с санаторием сосново-березовую рощу, чтобы отдыхающие могли гулять по тропинкам, сидеть в беседках, дышать и наслаждаться свежим воздухом.

Заботясь о здоровье людей, перед процедурой срезки пантов, у животных берут кровь на анализ. В лаборатории ее проверяют на наличие инфекционных заболеваний.  Из очищенной крови марала изготавливают пантогематоген. Сами панты после срезки используют для варения лечебного бульона.
Консервированные панты служат сырьем для производства лекарственных препаратов. Их употребление придает сил, наделяет выдержкой, выносливостью, помогает организму противостоять простудным и суставным заболеваниям, разжижает кровь и является эффективной профилактикой инсультов. Оттого услуги пантолечебницы набирают популярность: сюда приезжают из разных регионов нашей страны.

В этом году производимый в мараловодческом хозяйстве пантогематоген  стал победителем в конкурсе «Лучший товар  Казахстана». Он имеет международный сертификат качества и содержит 65% магния.

Благодаря его целебным качествам в течение 4 лет более 6 тысяч человек смогли здесь оздоровиться, повысить иммунную систему. Не случайно же большую часть казахстанской пантовой продукции выкупают Китай и Южная Корея.

Душевное тепло

– Большой бизнес – это большая ответственность, но и возможность помочь людям, – утверждает Бану Тлегенова, –  для меня главная мотивация – выздоровление пациентов санатория и радость в каждом доме. Ради этого я готова двигаться дальше и все улучшать. Сердце чуткое у каждого с рождения, его предназначение – чувствовать. Об этом важно помнить всегда.  С осени прошлого года мы зашли в социальный портал по государственным услугам, чтобы к нам могли приезжать люди с ограниченными возможностями по здоровью. На данный момент в санатории получают лечение инвалиды первой, второй, третьей групп из Павлодара, Кызылорды, Атырау, Актау, Актобе, Усть-Каменогорска. Результаты хорошие.  В планах – строительство реабилитационного центра на 90 мест.

Несмотря на свою загруженность в бизнесе, Бану Жувангалиевна ведет активную общественную деятельность. Она является депутатом районного маслихата, членом правления Ассоциации деловых женщин Казахстана, клуба женщин-политиков, общественного совета города Актобе, возглавляет Ассоциацию гостинично-ресторанного бизнеса, член регионального совета ПП «Атамекен»,  участвует  в различных  форумах, возглавляет комиссию по выдаче государственных грантов для реализации стартапов, является куратором по линии политической партии АMANAT развития сельского предпринимательства в регионе.    

Наполненная энергией женщина имеет высшее экономическое образование, обучалась в магистратуре бизнес-управления и сейчас  занимается менторством. Всегда готова помочь, охотно делится своими знаниями, опытом, выезжает в глубинку, встречается с населением, организует и проводит форумы сельских женщин. Она уверена – потенциал представительниц прекрасной половины высок, особенно на селе. Но им нужно помогать и направлять. Форумы же позволяют женщинам сплотиться, показать свой опыт работы в разных сферах деятельности человека, обменяться знаниями и умениями друг с другом.

Также образцовая жена, прекрасная мать, бабушка и успешный предприниматель проводит  большую работу для особенных детей и их мам.

–  Мы помогаем нашим героиням бороться за развитие своих детей и за то, чтобы они, наконец, стали полноценными гражданами нашего общества, – говорит социально ответственная бизнес-леди.

Бану Тлегенова полна забот и о пожилых одиноких людях, ежегодно она предоставляет им абонементы для прохождения бесплатного лечения в санатории, осуществляет патронат. Также она помогает собрать детей в школу семьям, оказавшимся в трудной жизненной ситуации, приобретает товары первой необходимости.  

– Я – неравнодушный гражданин своей страны. Для меня дорого понятие «патриотизм». Когда ты вырос, получил образование на Родине и трудишься во имя нее. Всем сердцем я – за процветающий Казахстан, чтобы он был значимым во всем мировом сообществе. За годы суверенитета наша страна достигла больших возможностей. Но страну создает народ, а поэтому каждый казахстанец доложен вкладывать свои знания, свой опыт в дальнейшее ее развитие во имя будущего детей и внуков! Мне хочется делиться тем, что я знаю, поддерживать и помогать. Хочется, чтобы лечебная и очень полезная продукция мараловодства не уходила в другие государства, а оставалась в Казахстане и шла на оздоровление нашего народа, увеличивала продолжительности жизни людей.  Санаторий-пантолечебница «Зару» за короткий период времени уже стал привлекательным объектом медицинского туризма. Я воплотила мечту в реальность. В конечном счете именно это приносит радость и удовлетворение от занятия любимым делом, – подытоживает успешная деловая женщина.

Елена Ониськова