Новости
Салтанат Әбдікәрімова, республикалық байқауларды ұйымдастыру жөніндегі басқарушы директор – «Атамекен» ҚР ҰКП Жұмыспен қамту мәселелері бойыншадепартаменті директорының орынбасары, ТМД сыйлығының сарапшысы.
Салтанат Абдикаримова, Управляющий директор по организации республиканских конкурсов – заместитель директора департамента по вопросам занятости НПП РК «Атамекен», эксперт Премии СНГ
Халықаралық сауда ауқымының кеңеюі, өткізу нарықтары үшін бәсекелестіктің күшеюі, тұтынушылардың өсіп келе жатқан талаптары сапа мәселелерін өмір сүру деңгейінде бірінші орындардың біріне әкеледі. Оларды шешу – ең маңызды міндет және мемлекеттің гүлденген болашағын қамтамасыз етудің жолы.
2006 жылдан бері екі жылда бір рет өткізіліп келе жатқан өнім мен қызмет сапасы саласындағы жетістіктер үшін Тәуелсіз Мемлекеттер Достастығы сыйлығының (ТМД сыйлығы) байқауы осы мәселені шешуге бағытталған. Редакция Салтанат Жақсылыққызы Әбдікәрімовадан байқау және оған қазақстандық компаниялардың қатысуы туралы айтып беруін өтінді.
– Әлемнің барлық дамыған елдерінде сапа марапаттары экономиканың бәсекеге қабілеттілігін арттырудың және еңбек өнімділігін арттырудың негізгі құралы болып табылады. Осындай байқауларға қатысып, дипломанттар мен лауреат атанған ұйымдар бизнес-процестерді басқарудың озық тәжірибесінің үлгісі болып табылады, – деді Салтанат Жақсылыққызы. – Оның ішінде өнім мен қызмет сапасы саласындағы жетістіктері үшін ТМД сыйлығының байқауы да бар.
– Бұл байқауға қатысу арқылы қандай мақсаттар мен міндеттер шешіледі?
— Біздің отандық компаниялар көршілес өткізу нарықтарына үлкен қызығушылықпен қарайды, өйткені бұл өндірісті дамыту мен ұлғайту үшін жаңа мүмкіндіктер ашады. Сондықтан бұл мәселені шешуге көмектесетін ТМД-ның халықаралық байқауына қызығушылық танытуда. Бұл байқау ТМД-ға қатысушы мемлекеттердің Үкімет басшылары кеңесінің 2005 жылғы 25 қарашадағы шешімімен бекітілген тәртіп туралы Ережеге сәйкес өткізіледі. Оның мақсаты — өнімнің немесе қызметтердің сапасы мен бәсекеге қабілеттілігін арттыруға бағытталған ұлттық бастамаларды қолдау; ұйымдардың экспорттық мүмкіндіктерін арттыру; мемлекеттерде кеңстіктің 1/6 бөлігінде жоғары сапалы өнім өндіруді немесе жоғары сапалы қызмет көрсетуді ынталандыру.
Байқауға қатысу және жеңіске жету ұйымның беделін нығайтуға және мәртебесін көтеруге, бизнес-процестерді басқалар үшін үлгі етуге, кәсіпорынның өзін-өзі жетілдіруіне ықпал етуге, өз брендін қалыптастыруға, тауар белгісін жылжытуға, бизнес-процестерге үшінші тараптың сараптамалық бағасын алуға мүмкіндік береді.
Жеңімпаздар марапат эмблемасын жарнамалық материалдарда үш жыл бойы пайдалануға құқылы.
Айта кету керек, ұйым қызметінің барлық аспектілерін қамтитын, оны басқаруды сапа мәселелерін кешенді шешуге бағыттайтын ТМД сыйлығының үлгісі ретінде Еуропалық сапа менеджменті қорының (EFQM) іскерлік шеберлік үлгісі таңдалды.
—Қатысу процедуралары қандай?
– Бұл байқауға кез-келген ұйымдық-құқықтық нысандағы заңды тұлғалар қатыса алады. Соның ішінде қару-жарақ, әскери және арнайы техника өндірушілері, бірақ тек азаматтық тауарлар мен қызметтердің сапасы саласында.
Жүлде келесі номинациялар бойынша беріледі:
1) қызметкерлер саны бойынша:
— 250-ге дейін қызметкері бар ұйымдар;
— қызметкерлер саны 250-ден 1500 адамға дейінгі ұйымдар;
— 1500-ден астам қызметкері бар ұйымдар;
2) қызмет түрі бойынша:
— өндірістік мақсаттағы өнімдерді өндіру;
— тұтыну тауарларын өндіру;
— азық-түлік және ауыл шаруашылығы өнімдерін өндіру;
— қызметтер.
Жүлдеге үміткерлер келесі өнімдерді өндіретін және (немесе) қызметтерді ұсынатын ұйымдар бола алады:
— байқаудың бірінші (ұлттық) кезеңінде финалға шығу;
— байқаудың алдында кемінде екі жыл ішінде өнімнің және (немесе) көрсетілетін қызметтердің тиісті сапасын олардың растауы;
— бір немесе бірнеше ТМД-ға мүше мемлекеттерге өнімдерді және (немесе) қызметтерді экспорттау.
Байқауды бағалау 1000 балдық жүйе бойынша жүзеге асырылады.
– Байқау екі кезеңнен тұрады ма?
— Иә. Бірінші кезеңде қатысушылардың материалдары алдын ала сараптамадан өтеді, 250 және одан да көп балл жинаған жағдайда екінші кезеңге өтеді.
Екінші кезеңде байқауға қатысушы мемлекеттердің сараптама комиссиялары кәсіпорындарды аралау арқылы бағалау жүргізеді. Бағалау қорытындысы бойынша сарапшылар қорытынды баға береді. Содан кейін бұл қорытындыларды байқаудың қазылар алқасы қарайды, ал лауреаттар, дипломаттар атақтарын беру және іскерлік озаттарды тану туралы шешімді ТМД Экономикалық кеңесі қабылдайды.
— Жеңіске кім үміт арта алады?
— «Лауреат» атағы жалпы ұпай санының 75-80%-дан астамын жинаған, яғни өз қызметінің барлық бағыттары бойынша ерекше нәтижелерге қол жеткізген, жоғары нәтижелі жұмыс көрсеткен және үздіксіз жетілдірілген басқару жүйесі бар ұйымға беріледі.
«Іскерлік жетілуді мойындау» және «Дипломант» атағын алған компаниялар да жеңімпаздар деп есептеледі. Бұл сондай-ақ өз стратегияларын жүзеге асыруда жоғары деңгейде дамыған және модельдің барлық критерийлері бойынша жақсы нәтижелерге қол жеткізген, бірақ жеңімпаздан төмен ұпай жинаған ұйымдар.
Осы байқауға қатысатын компаниялар алатын жеңілдіктерді ескере отырып, «Атамекен» олардың ТМД елдеріндегі байқауға белсенді қатысуы үшін жағдай жасауда аянбай еңбек етуде. Жеңімпаз кәсіпорындарды қолдаудың қосымша құралы ретінде жеңімпаздарды «Алтын сапа» материалдық ынталандыру шарасы енгізілді, оларға 450 АЕК көлемінде сыйақы төленеді.
Ақшалай сыйақы (сыйлық) ұйымдардың ақылы болатын ТМД және EFQM халықаралық жарыстарына қатысуын ынталандыру үшін арнайы енгізілді.
Байқаудың басынан бастап, 15 жыл ішінде оған Достастық елдерінің 162 кәсіпорны қатысушылары болғанын және осы жылдар ішінде біздің отандық кәсіпорындардың жоғары сапа мен өндірілген тауарлардың немесе көрсетілетін қызметтердің тамаша тұтынушылық сипаттамаларын көрсете отырып, жеңімпаздар мен жүлдегерлер қатарында болғанын атап өту маңызды. Мен оларды атап өткім келеді:
2007 ж. – Дипломант: Әл-Фараби атындағы Қазақ ұлттық университеті;
Алғыс хаттар: «Ақтау шыны талшықты құбырлар зауыты» ЖШС, «ЭлДжи электроникс» АҚ, «Беккер и К» ЖШС БК тапсырылды.
2009 ж. – Дипломант: «Актюбрентген» АҚ;
2011 ж. – Іскерлік жетістіктерді мойындау: «Қазхром» ТҰК» АҚ және
«Damu Logistic» АҚ;
2013 ж. – Лауреаттар: «Треl-Караганда» ЖШС және Л. Гумилев атындағы Еуразия ұлттық университеті;
2015 ж. – Дипломант: «РЗА» АҚ;
2017 ж. – Лауреаттар: «KARLSKRONA LC AB» ЖШС және «Рetroleum» ЖШС;
Дипломант: «Ордабасы Құс» ЖШС;
2019 ж. – Лауреаттар: «Қазақстан темір жол көлігін сертификаттау орталығы» ЖШС және «Мырза-хан» ЖШС; Дипломанттар: «Орал сауда-өнеркәсіп компаниясы» ЖШС, «Абзал и К» кәсіпорны және «Рыбпром» ЖШС.
—2021 жылдың қорытындысы қандай?
Қорытындылар бізді қуантады. 2021 жылы Қазақстан тарихында алғаш рет ТМД байқауына еліміздің бес кәсіпорны бір мезгілде қатысып, бесеуі де қатаң халықаралық қазылар алқасының шешімімен жеңімпаз деп танылды!
ТМД Экономикалық кеңесінің шешімімен байқаудың лауреаты атақтары келесілерге берілді: «KSP Steel» ЖШС Павлодар филиалы (Павлодар облысы); «КЕЛЕТ» АҚ (Алматы); «Центр Элит НС» ЖШС (Астана қ.) және дипломант атақтары: «Стадболт Мануфактуринг» ЖШС (Атырау облысы); «Алматы көпір құрылыстары зауыты» ЖШС (АЗМК) (Алматы қ.).
Біз, кураторлар, көрші елдердің талапшыл мамандарынан өздері тексерген қазақстандық компаниялар туралы көптеген жақсы сөздерді естіп, қуандық.
– Биыл 2021 жылдың қорытындысы бойынша марапаттау рәсімі өтті ме?
— Иә. Салтанатты шара 2022 жылғы 13 шілдеде Ташкентте ТМД стандарттау, метрология және сертификаттау жөніндегі мемлекетаралық кеңесінің мерейтойлық (30 жыл) 61-ші отырысы аясында өтті. 10 компания ТМД сыйлығының лауреаты атағын және 8 компания дипломант атағын иемденді.
Сонымен қатар, салтанатты жағдайда МАК-тің құрылуына, дамуына және жұмысына зор үлес қосқан республикалық органдардың басшылары мен мамандары марапатталды. «Атамекен» ҚР ҰКП-нан жоғары наградалар –МАК-тің «Ерен еңбегі үшін» құрмет белгісімен С.Д Әбдікәрімова және
М.Қ Мұқатова марапатталды. Осылайша, ТМД байқауы бойынша ақпарат тарату, оқыту, ұйымдарды дайындау, кеңес беру, олардың байқауға қатысуын сүйемелдеу бойынша белсенді жұмысымыз атап өтілді. Оның үстіне бұл жұмысты «Атамекен» ҚР ҰКП мандатына сәйкес, отандық бизнесті қолдау аясында өз бастамамызбен жүзеге асырдық.
Біздің еліміздің сарапшылары ТМД елдерінде жақсы беделге ие, өйткені олардың барлығы арнайы дайындықтан өтіп, жоғары кәсібилік көрсетті. ТМД байқауының сарапшылар тізіміне Қазақстан Республикасының алты (!!!) маман-сарапшысы кірді, оның ішінде мен, жұмыспен қамту мәселелері бойынша департаментінің 1 санатты сарапшысы Мұқатова Мадина Қанатқызы, ТМД сыйлығының сараптау тобының мүшесі, Қазақстан Республикасы Президентінің «Алтын сапа» сыйлығы байқауының және «Қазақстанның үздік тауары» байқау-көрмесінің сараптау тобының мүшесі, ТМД сыйлығының сараптау комиссиясының мүшесі; Сүтемгенов Дәулет Болатұлы, Қазақстан сәйкестікті бағалау органдары қауымдастығының төрайымы Яшкина Гулнара Бердыгуловна, ҚР МТИ КТРМ мониторинг және халықаралық ынтымақтастық бөлімінің басшысы; Лесбекова Гульмира Абдуовна, ҚР МТИ КТРМ «ҚИСиМ» РМК Стандарттау орталығы басшысының орынбасары; Алексеева Любовь Яковлевна, ҚР МТИ КТРМ «ҚИСиМ» РМК Алматы және Алматы облысы бойынша филиалының стандарттау бөлімінің басшысы.
Барлық сарапшылардың Еуропалық сапа менеджменті қорының (EFQM) іскерлікті жетілдіру үлгісін бағалауда үлкен тәжірибесі болуы керек. 2021 жылы біздің мамандар Ресей, Беларусь, Қырғызстан, Өзбекстан және Тәжікстан елдеріне барып, кәсіпорындарды бағалап, сараптамалық қорытынды дайындады.
— ТМД елдерінің келесі байқауы қашан өтеді?
– Келесі, тоғызыншы ТМД байқауы 2023 жылы өтеді.
Сондықтан біз «Алтын сапа» жеңімпаздарын оған қатысуға, өз жетістіктерін көрсетуге және «Қазақстанда жасалған» белгісі бар өнімдерді алға жылжыту арқылы сыртқы нарықты белсенді түрде бағындыруға шақырамыз.
Қатысуға өтінімдер мен материалдарды 2022 жылдың соңына дейін «Атамекен» ҰКП мекенжайы бойынша тапсыруға болады: Астана қаласы, Қабанбай батыр даңғылы, 19, «Б» блогы, тел.: 8 (7172) 919388 (ішкі 1931) e-mail: s.abdikarimova@atameken.kz; m.mukatova@atameken.kz. Содан кейін құжаттар ТМД МАК стандарттар бюросына тапсырылады.
«Атамекен» ҚР ҰКП қызметкерлері МАК «Ерен еңбегі үшін» төсбелгісімен марапатталды:
Әбдікәрімова Салтанат Жақсылыққызы – Республикалық сапа байқауларын ұйымдастыру жөніндегі басқарушы директор, Қазақстан Республикасы Президентінің «Алтын сапа» сыйлығын және «Қазақстанның үздік тауары» байқау-көрмесін өткізу жөніндегі сараптау тобы төрағасының орынбасары, ТМД сыйлығының сараптау комиссиясының мүшесі;
және Мұқатова Мадина Қанатқызы – Жұмыспен қамту мәселелері бойынша департаментінің 1 санатты сарапшысы, Қазақстан Республикасы Президентінің «Алтын сапа» сыйлығы байқауының және «Қазақстанның үздік тауары» байқау-көрмесінің сараптау тобының мүшесі, ТМД сыйлығының сараптау комиссиясының мүшесі.
Расширяющиеся масштабы международной торговли, ужесточение конкурентной борьбы за рынки сбыта, возрастающие запросы потребителей выводят вопросы качества на одно из первых мест уровня жизни. Их решение – важнейшая задача и путь к обеспечению благополучного будущего государства.
На решение этой задачи направлен конкурс на соискание Премии Содружества Независимых Государств за достижения в области качества продукции и услуг (Премия СНГ), который проводится раз в два года, начиная с 2006 года. О конкурсе и об участии казахстанских компаний в нем редакция попросила рассказать Салтанат Джаксылыковну Абдикаримову.
– Во всех развитых странах мира премии качества являются базовым инструментом роста конкурентоспособности экономики и повышения производительности труда. Организации, которые участвуют в аналогичных конкурсах и становятся дипломантами и лауреатами, являются примерами лучших практик управления бизнес-процессами, – отметила Салтанат Джаксылыковна, – в их ряду и конкурс на соискание Премии СНГ за достижения в области качества продукции и услуг.
– Какие цели и задачи решаются благодаря участию в этом конкурсе?
– Наши отечественные компании с большим интересом смотрят на соседние рынки сбыта, так как это открывает новые возможности для развития и наращивания производства. Поэтому все больший интерес они проявляют к международному конкурсу СНГ, помогающему решать эту задачу. Данный конкурс проводится в соответствии с Положением о порядке проведения, утвержденным Решением Совета глав правительств государств – участников СНГ от 25 ноября 2005 года. Его цель – поддержание национальных инициатив, направленных на повышение качества и конкурентоспособности продукции или услуг; повышение экспортных возможностей организаций; стимулирование производства высококачественной продукции или оказания высококачественной услуги в государствах на просторах 1/6 части суши.
Участие и победа в конкурсе способствует укреплению репутации и повышению статуса организации, делают бизнес-процессы эталонными для других, способствуют самосовершенствованию предприятия, формируют собственный бренд, продвигают торговую марку, позволяют получить стороннюю экспертную оценку о собственных бизнес-процессах.
Победители имеют право эмблему премии применять в рекламных материалах в течении трех лет.
Следует отметить, что в качестве образца Премии СНГ выбрана модель делового совершенства Европейского фонда менеджмента качества (EFQM), которая охватывает все аспекты деятельности организации, нацеливая ее руководство на комплексное решение вопросов качества.
– Каковы процедуры участия?
– В этом конкурсе могут принять участие юридические лица любой организационно-правовой формы. В том числе и производители вооружений, военной и специальной техники, но только в области качества товаров и услуг гражданского назначения.
Премия присуждается в следующих номинациях:
1) по численности работающих:
— организации с численностью работающих до 250 человек,
— организации с численностью работающих от 250 до 1500 человек;
— организации с численностью работающих от 1500 человек и более;
2) по видам деятельности:
— производство продукции производственного назначения;
— производство товаров народного потребления;
— производство продовольственной и сельскохозяйственной продукции;
— услуги.
Претендентами на соискание Премии могут быть организации, производящие продукцию и (или) оказывающие услуги, при условии:
— выхода в финал на первом (национальном) этапе конкурса;
— подтверждения ими должного качества продукции и (или) услуги в течение не менее двух лет, предшествующих проведению конкурса;
— осуществления экспорта продукции и (или) услуги в одно и более государств – участников СНГ.
Оценка конкурса осуществляется по 1000-балльной шкале.
– Конкурс проходит в два этапа?
— Да. На первом этапе материалы участников проходят предварительную экспертизу, в случае получения 250 и более баллов, они проходят во второй этап.
На втором этапе экспертные комиссии государств участников конкурса проводят оценку с выездом на предприятия. По результатам оценки эксперты выставляют окончательную оценку. Затем эти заключения рассматривают жюри конкурса, а решение о присуждении званий лауреатов, дипломантов и признание делового совершенства принимает Экономический совет СНГ.
– Кто может претендовать на победу?
– Звание «лауреат» присуждается организации, набравшей больше 75-80% от общего количества баллов, т. е. которая добилась исключительных результатов во всех областях своей деятельности, продемонстрировала высокоэффективную, результативную и непрерывно совершенствуемую систему управления.
Победителями также считаются компании, которые получили звание «Признание делового совершенства» и «Дипломант». Этоорганизации, которые также продемонстрировали высокий уровень зрелости в реализации своих стратегий и достигли хороших результатов по всем критериям модели, но набрали меньшее количество баллов, чем лауреат.
Учитывая преимущества, которые получают компании, участвующие в этом конкурсе, «Атамекен» ведет большую работу по созданию условий для их активного участия в конкурсе СНГ. В качестве дополнительного инструмента поддержки предприятий-победителей введена мера финансового стимулирования победителей «Алтын Сапа», им выплачивается премия 450 МРП. Денежное вознаграждение (премия) специально введена для стимулирования участия организаций в международных конкурсах СНГ и EFQM, которые являются платными.
Важно подчеркнуть, что с самого начала проведения конкурса, за 15 лет, 162 предприятия Содружества стали его участниками и неизменно все эти годы наши отечественные предприятия входили в число победителей и лауреатов, демонстрируя высокое качество и прекрасные потребительские характеристики выпускаемых товаров или предоставленных услуг. Хочу перечислить их:
2007 г. – Дипломант: Казахский национальный университет им. Аль-Фараби; Благодарственные письма вручены: ТОО «Актауский завод стекловолокнистых труб», АО «Эл Джи электроникс», СП ТОО «Беккер и К».
2009 г. – Дипломант: АО «Актюбрентген»;
2011 г. – Признание делового совершенства: АО «ТНК «Казхром», и АО «Damu Logistic»;
2013 г. – Лауреаты: ТОО «Trel-Караганда» и «Евразийский национальный университет им. Л. Н. Гумелева»;
2015 г. – Дипломант: АО «РЗА»;
2017 г. – Лауреаты: ТОО «KARLSKRONA LC AB» и ТОО «Petroleum»; Дипломант: ТОО «Ордабасы кус»;
2019 г. – Лауреаты: ТОО «Казахстанский центр сертификации на железнодорожном транспорте» и ТОО «Мырза-хан»; Дипломанты: ТОО «Уральская торгово-промышленная компания», ПТ «Абзал и К» и ТОО «Рыбпром».
– Каковы результаты 2021 года?
– Они нас очень радуют. Впервые в истории Казахстана в 2021 году пять предприятий нашей страны одновременно участвовали в конкурсе СНГ, и все пять строгим международным жюри были признаны победителями!
Решением Экономического совета СНГ звания лауреатов конкурса присуждены: Павлодарскому филиалу ТОО «KSP Steel» (Павлодарская область); АО «КЕЛЕТ» (г. Алматы); ТОО «Центр элит НС» (г. Астана) и звания дипломантов: ТОО «Стадболт Мануфактуринг» (Атырауская область); ТОО «Алматинский завод мостовых конструкций» (АЗМК) (г. Алматы).
Нам, кураторам, было приятно слышать много хороших слов от требовательных экспертов соседних стран в адрес казахстанских компаний, которые они проверяли.
– Награждение по итогам 2021 года проходило в нынешнем году?
– Да. Торжественная церемония состоялась 13 июля 2022 года в Ташкенте в рамках юбилейного (30 лет) 61-го заседания Межгосударственного совета по стандартизации, метрологии и сертификации СНГ.10 компаний были удостоены звания лауреатов Премии СНГ и 8 – дипломантов.
Кроме этого, в торжественной обстановке наградили руководителей и специалистов национальных органов, внесших большой вклад в создание, становление и работу МГС. От НПП РК «Атамекен» высоких наград – Почетным знаком МГС «За заслуги» – были удостоены Абдикаримова С. Д. и Мукатова М. К. Таким образом была отмечена наша активная работа по конкурсу СНГ, распространении информации, обучении, подготовке организаций, консультировании, сопровождении их участия в конкурсе. Причем данная работа проводилась нами инициативно, в рамках поддержки отечественного бизнеса, в соответствии с мандатом деятельности НПП РК «Атамекен».
Эксперты нашей страны на хорошем счету в СНГ, так как все они прошли специальное обучение и показали высокий профессионализм. В реестр экспертов конкурса СНГ вошли шесть (!!!) специалистов-экспертов РК, включая меня, Мукатову Мадину Канатовну, эксперта 1 категории Департамента по вопросам занятости, члена экспертной группы конкурса премии Президента РК «Алтын Сапа» и конкурса-выставки «Лучший товар Казахстана», члена экспертной комиссии Премии СНГ; Сутемгенова Даулет Булатовича, председателя Казахстанской ассоциации органов по оценке соответствия; Яшкину Гульнару Бердыгуловну, руководителя управления мониторинга и международного сотрудничества КТРМ МТИ РК; Лесбекову Гулмиру Абдуовну, заместителя руководителя Центра стандартизации РГП «КИСиМ» КТРМ МТИ РК; Алексееву Любовь Яковлевну, руководителя отдела стандартизации филиала по г. Алматы и Алматинской области РГП «КИСиМ» КТРМ МТИ РК.
Все эксперты должны иметь большой опыт оценки по модели делового совершенства Европейского фонда менеджмента качества (EFQM). Наши эксперты в 2021 году выезжали для оценки предприятий и подготовки экспертного заключения в Россию, Беларусь, Киргизию, Узбекистан, Таджикистан.
– Когда будет проводиться следующий конкурс СНГ?
– Очередной, девятый, конкурс СНГ состоится в 2023 году.
Поэтому приглашаем наших победителей «Алтын Сапа» поучаствовать в нем, продемонстрировать свои достижения и продолжить активно завоевывать зарубежные рынки, продвигая продукцию с лейблом «Made in Kazakhstan».
Заявки и материалы для участия можно предоставлять до конца 2022 года в НПП «Атамекен»: г. Астана, пр. Кабанбай батыра,19, блок «Б», тел.: 8 (7172) 919388 (вн.1931), на e-mail: s.abdikarimova@atameken.kz; m.mukatova@atameken.kz. Затем документы будут переданы в Бюро по стандартам МГС СНГ.
Почетным знаком МГС «За заслуги» награждены сотрудники НПП РК «Атамекен»:
Абдикаримова Салтанат Джаксылыковна – Управляющий директор по организации республиканских конкурсов качества, заместитель Председателя экспертной группы конкурсов премии Президента РК «Алтын Сапа» и конкурса-выставки «Лучший товар Казахстана», член экспертной комиссии Премии СНГ;
и Мукатова Мадина Канатовна – эксперт 1 категории Департамента по вопросам занятости, член экспертной группы конкурса премии Президента РК «Алтын сапа» и конкурса-выставки «Лучший товар Казахстана», член экспертной комиссии Премии СНГ.